De gevolgen die corona met zich meebrengt vang je op via sociale media. Niet alleen de dagelijkse cijfers en de adviezen van de virologen, ook de bedenkingen en verzuchtingen van je medemens. Boodschappen van verademing, plezier, hoop, maar ook vaak met wanhoop, verdriet of angst als ondertoon. Op 1 augustus 2020 verschijnt een eerder filosofisch bericht op de tijdlijn van Emirates piloot Patrick De Roeck, getiteld ‘Alea iacta est, COVID-induced early retirement’. (De teerling is geworpen, vervroegd pensioen door COVID)
In 2019 leer ik Patrick ‘James’ De Roeck kennen tijdens de airshow in Dubai. Hij woont sinds 1991 in de Verenigde Arabische Emiraten (UAE) met zijn Marokkaanse schone Karima en hun zoon Kenzi (15). De joviale Vlaming introduceert me bij verschillende standhouders op de expo, die hem keer voor keer als een sjeik verwelkomen. Kan ook moeilijk anders, want zijn CV met daarop zijn functies als gezagvoerder, instructeur, examinator, trainingsmanager en test- & demopiloot bij Emirates dwingt respect af in de luchtvaartwereld.
In 1991 verklaarden collega’s hem nochtans voor gek, toen Patrick de veilige en comfortabele Sabenacocon inruilde voor een toen nog obscure luchtvaartmaatschappij in een onbekende woestijnstad. Tien jaar later moesten ze hem echter gelijk geven.
We schuimen samen de beursstanden af, brengen een bezoek aan de toren en begeven ons daarna tussen een uitgebreide collectie burger- en militaire toestellen die tentoongesteld staat op het tarmac. Met meer dan 14.000 vlieguren op de Airbus Widebody familie (A300-600R, A310-300, A330-200, A340-300, A340-500, A380-800) raakt de piloot niet uitverteld. Grappige anekdotes, boeiende verhalen… “Geen probleem Caroline, we plannen morgen een extra dagje airshow in. Ik kom je ophalen aan je hotel. Mijn nummerplaat is 349,” grapt Patrick.
Tijdens de rit van het hotel naar Al Maktoum International Airport vertelt Patrick hoe hij als kind van expats, geboren (1957) en opgegroeid in Congo, door zijn vader aangemoedigd werd om lijnpiloot te worden. Door de tijdelijke sluiting van de Sabenaschool moest hij een andere keuze maken en kwam hij aan de universiteit van Gent terecht. Na twee succesvolle jaren als student burgerlijk ingenieur hoorde hij de mogelijkheden bij Defensie. Hij stapte naar de Luchtmacht en slaagde voor de toelatingsproeven. Met zijn makkers van Prom 78A start ‘James’ zijn militaire carrière en schopt hij het tot gebrevetteerd jachtpiloot op Mirage (1SQN) en uiteindelijk op F-16 bij 349SQN. Een periode en een cijfer dat hij zijn verdere leven in zijn hoofd en hart zal meedragen. Na zijn 9-jarige carrière als hulpkaderpiloot, komt Patrick uiteindelijk toch bij Sabena terecht. Daar leert hij alle knepen van het vak in de burgerluchtvaart, niet alleen als piloot maar ook als instructeur.
“Intuïtie en een gezonde dosis geluk,” zo vat de Belg zijn loopbaan in 2019 samen. Het voorrecht om door Emirates aangesteld te worden als projectpiloot voor het Airbus A380 programma voor de ontwikkeling, het certifiëren en routevalidatie van vluchten met enkele van die legendarische Airbus testpiloten is voor hem duidelijk een van de hoogtepunten.
In zijn functie als A380 demonstratiepiloot is hij samen met zijn collega Captain Shaban een vaste waarde tijdens de opening van de Dubai Air Show, ook altijd in formatie met de Aermacchis van het Al Fursan team van de UAE Luchtmacht.
Daarnaast staan nog vele memorabele missies in zijn logboek: formatievluchten ter gelegenheid van de nationale feestdag van de UAE, flypasts bij de start van Formule 1 races, overvluchten van belangrijke sportmanifestaties, een formatievlucht met de twee ‘jetmen’ (waarvan een van hen, Vince Reffet, jammer genoeg onlangs om het leven kwam)…
Professioneel, financieel, sociaal… Patrick leeft samen met zijn gezin het leven waar velen niet eens durven van dromen.
Terwijl piloten in het verleden op hun zestigste met pensioen moesten, kwam daar in 2007 verandering in. Hierdoor kon de ambitieuze piloot zijn carrière verlengen. Zijn droomjob combineren met zijn gezinsleven in die bruisende wereldstad, het maakte de levensgenieter perfect gelukkig. “Wij leven hier al lang en ook zeer graag,” bevestigt Patrick. “We genieten van de veiligheid. Van criminaliteit is hier haast geen sprake, in tegenstelling tot de meeste westerse democratieën waar momenteel vaak gebrek is aan wet en orde. Dubai is heel dynamisch, liberaal en ambitieus; zowat een mix van New York en Las Vegas in het Midden-Oosten. Zo mag mijn leven nog lang blijven duren. Ieder jaar dat ik langer aan de slag blijf als piloot na mijn zestigste beschouw ik als een bonusjaar.”
Het jaar was goed begonnen voor Emirates: in januari en februari realiseerden ze een recordomzet en dito winst. Er was wel al sprake van “een virus”, al besefte toen nog niemand welke mokerslag er aan zat te komen. Terwijl de luchtvaart onbewust een enorme bijdrage leverde aan de wereldwijde verspreiding van het virus, realiseerde niemand zich welke crisis er zou volgen.
De regie der luchtvaart van de UAE vaardigt op 25 maart 2020 nieuwe regels af: de complete passagiersvloot van Emirates blijft aan de grond. Precies de dag waarop Emirates 35 jaar geleden werd opgericht. Hoe ironisch kan het zijn? Patrick lijst op: ‘De volledige passagiersvloot bij Emirates betekent concreet: zowat 260 widebody toestellen aan de grond, 115 van het type A380 en 145 Boeing 777’s. Dat is kolossaal.”
“Ik was aan het knutselen in mijn garage, toen er plots tientallen berichtjes op mijn smartphone verschenen,” herinnert Patrick zich levendig. “Mijn rationele hersenhelft liet me onmiddellijk beseffen dat dit als zestigplusser wel eens het einde van mijn bonusjaren bij Emirates kon zijn. Mijn rechter hersenhelft gaf me toch nog een beetje moed om dit idee te verdringen. Mijn ervaring, mijn management- en trainingskills. Zo’n vaart zou het toch allemaal niet lopen?”
Toen de eerste golf van ontslagen op gang kwam besefte ik wel dat het objectief bekeken niet goed zou aflopen. Toen collega’s van me hun ontslag kregen per e-mail, bleef ik ook angstvallig mijn inbox in de gaten houden. Eerst waren de ‘easy targets’ aan de beurt: nieuwe piloten die nog in hun proefperiode zaten. Het waren er honderden! De tweede ontslagronde maaide in het veld van de piloten die wat vaker afwezig waren of soms wat minder goed presteerden. Bij de derde golf had ik prijs: de 60+ piloten moesten er ook uit. Misschien was het voor mij ergens wel een opluchting: ik was uiteindelijk verlost van die onzekerheid, van die constante paranoia gevoelens!
Van de zowat tweeduizend piloten op A380 werden er uiteindelijk ongeveer 1500 ontslagen. Van de overige 500 werden er nog eens 300 op onbetaald verlof gezet. Een ware afslachting.
Er kwam een stortvloed van kritiek uit de pilotengemeenschap. Hoe kon het management van de ene op de andere dag zo’n brutale en drastische maatregelen nemen? Dit was toch volkomen onterecht?! Patrick reageert meer genuanceerd: “Volgens mij hebben ze de juiste beslissing genomen. Ook al had de maatschappij een sterke financiële buffer, nooit zou het voldoende zijn om dergelijke vloot en bemanning al die tijd in leven te houden. Als je kiest voor een maatschappij als Emirates, dan moet je je op voorhand bewust zijn van de voor- en nadelen. Je vliegt met de mooiste en nieuwste vliegtuigen ter wereld, je hebt een goed betaalde en belastingvrije job, je krijgt voor jezelf en je gezin extra legale voordelen. Anderzijds is er ook een keerzijde: de maatschappij wordt gerund als een puur commercieel privébedrijf. Geen vakbonden of enig ander sociaal vangnet als het foutloopt.”
“Een laatste vlucht naar mijn voorkeursbestemming met mijn geliefde A380, met aan boord familie en vrienden, zo zou mijn carrière normaal gezien eindigen. Jammer, maar helaas!” zegt Patrick,
“Het was leuker geweest, maar toch bekijk ik het liever filosofisch dan met een wrang gevoel. Ik heb geen reden om te klagen: negen jaar bij de Luchtmacht, vijf jaar bij Sabena en een blitzcarrière bij Emirates. Tweeënveertig jaar lang heb ik mijn job met hart en ziel gedaan, heb ik alle kansen gegrepen die op mijn pad zijn gekomen. Dankzij mijn job heb ik zowel professioneel als sociaal van een status genoten waar ik in Europa nooit de kans zou toe krijgen. Ik beschouw mezelf niet als slachtoffer van de coronacrisis, want zoveel jongere mensen zagen hun loopbaan teloor gaan en dan heb ik het nog niet over de nefaste globale impact op bestaansmiddelen, gezondheid of zelfs het leven!
“Voor mezelf en mijn gezin heb ik beslist: get on with life! Door de reserves die ik doorheen mijn carrière heb opgebouwd kan ik samen met mijn gezin een comfortabel leven blijven leiden in Dubai. Intussen ben ik ook aan de slag als zelfstandig luchtvaartconsultant. Door de strenge migratiewetgeving in de Emiraten, moet je wel degelijk over een stevig statuut beschikken. Ofwel ga je met een soort ‘silver visum’ met pensioen, maar dan mag je niet langer werken. Ofwel richt je een bedrijf op. Omdat ik er van overtuigd ben dat ik met mijn expertise in de toekomst nog veel te bieden zal hebben aan jonge piloten en maatschappijen, koos ik voor de laatste optie. Ik behaalde intussen ook mijn Type Rating op A320 omdat dit, in tegenstelling tot de A380, het populairste Airbus toestel is en ik hiermee mijn jobkansen als instructeur laat toenemen. Mijn nieuwe functie combineer ik met mijn familieleven, waar ik nu wel heel wat meer tijd voor kan maken. Tijdens mijn pilotencarrière heb ik toch vaak familiemomenten moeten missen door mijn onregelmatige werkschema’s. Met mijn nieuwe hobby als manager van het Eagle Racing karting team waar mijn zoon actief is, beleef ik fantastische momenten met hem en haal ik gemiste family time ruimschoots in. En zolang Kenzi studeert, is het ons plan om in Dubai te blijven wonen, nog minstens een jaar of drie!”
Voor Patrick mag het dan allemaal wel meevallen, toch neemt dat niet weg dat hij meeleeft met zijn jonge collega’s. “Ik ben solidair met zij die door Covid-19 in een benarde situatie terecht zijn gekomen: jonge piloten in het begin of in het midden van hun carrière, vaak met prille gezinnen, soms in een precaire financiële situatie. Het zijn harde tijden voor hen. Ik bied hulp waar het enigszins kan.” Ooit herstelt de luchtvaartsector volledig, maar dat kan nog wat duren. En ook hier speelt de wet van vraag en aanbod: veel piloten beschikbaar, weinig jobs. Collega’s die nu wel nog aan het werk zijn, merken het al. Zij moesten reeds inleveren aan loon en voordelen. Ook is de fun er vaak voor een groot stuk vanaf. Piloten die nu vliegen – vooral op verre bestemmingen – moeten bij aankomst binnen de muren van het hotel blijven of zelfs in hun hotelkamer; Corona-restricties naleven in omstandigheden die je je niet direct voorstelt bij een avontuurlijk pilotenleven.
“Maar, de luchtvaartsector zal zich beslist herstellen,” besluit Patrick, want “the only way is up”! Zij die letterlijk en figuurlijk nu aan de grond zitten gaan dra terug de lucht in.
Reportage uit RateOne editie 11
Tekst: Caroline Ostyn
Foto’s: Emirates & persoonlijk archief Patrick De Roeck
Eerder verschenen artikels over Emirates:
Lees het verhaal van Captain Ives Belmans
