Afgelopen jaar kende voor luchtvaartliefhebbers en onze nationale media toch één lichtpuntje. Op 20 december 2020 streek op Melsbroek de Airbus A400 neer. Met zijn indrukwekkende veelbladige propeller schoof de Atlas majestueus doorheen het feestelijke watergordijn van de luchthavenbrandweer. Het leek wel of de oudjes van de basis boos met hun neus richting Haachtse Steenweg keken, met hun kont naar de nieuwkomer gedraaid. Want waren zij het niet, onze Herkuuls, de dikbuiken, die haast een halve eeuw het zicht van Melsbroek bepaalden? Een terugblik op de keuze voor één van de meest iconische transporttoestellen.

Afgelopen jaar kende voor luchtvaartliefhebbers en onze nationale media toch één lichtpuntje. Op 20 december 2020 streek op Melsbroek de Airbus A400 neer. Met zijn indrukwekkende veelbladige propeller schoof de Atlas majestueus doorheen het feestelijke watergordijn van de luchthavenbrandweer. Het leek wel of de oudjes van de basis boos met hun neus richting Haachtse Steenweg keken, met hun kont naar de nieuwkomer gedraaid. Want waren zij het niet, onze Herkuuls, de dikbuiken, die haast een halve eeuw het zicht van Melsbroek bepaalden? Een terugblik op de keuze voor één van de meest iconische transporttoestellen.

Van bij het begin van de Koreaanse oorlog (1950-1955) trok het Amerikaanse opperbevel de nodige lessen. Luchttransport met grote toestellen kende teveel beperkingen. Voor de planners van luchtlandingsoperaties waren er twee opties: ofwel parachutage, ofwel een landing op een lange, liefst gebetonneerde baan. Helaas, in crisissituaties zijn deze laatste meestal niet te vinden. De US Air Force had nood aan een machine die op eenvoudige, zelfs geïmproviseerde pistes neer kon strijken en meteen de lading kwijt kon, zonder inzet van heftrucks, ladders en andere materiaal.

De turbopropmotor (een straalmotor gecombineerd met een schroef) had zijn intrede gedaan, wat mogelijkheden bood om toestellen nog meer kracht te geven, zodat korte start- en landingsafstanden mogelijk waren. Nog voor het conflict op het Koreaanse schiereiland ten einde was, vochten giganten als Boeing, Douglas, Northrop voor het beste ontwerp. Lockheed eindigde in 1951 als beste in de strijd om het nieuwe Amerikaanse transporttoestel, dat op dat moment enkel op de tekentafel bestond. Drie jaar later kwam het prototype van de grond. Hercules was zijn naam, naar de Griekse krachtpatser. Tijdens de tweede helft van de 50’er jaren vond de Herc zijn plaats in de rangen van de USAF, niet enkel in de VS maar ook in Duitsland. Intussen groeide Lockheeds orderboekje met bestellingen want de komende decennia zou de hele wereld (met uitzondering van het toenmalige Oostblok en China) vallen voor de C-130. Weinig militaire types kunnen stellen dat ze in 67 luchtstrijdkrachten dienen.

Rode Draak, de vuurproef

België had in de jaren zestig dozijnen Fairchild Flying Boxcars in dienst – eigenlijk relatief nieuwe machines waarmee de verbinding met Afrika verzekerd bleef. Maar de toestand in de ex-kolonie bleef op z’n zachtst gezegd volatiel, en de nationale belangen in het nieuwe Congo groot. In november 1964 liep het helemaal fout in Stanleystad (vandaag Kisangani), waar gewapende Simbarebellen honderden blanke bewoners naar een hotel dreven en gijzelden. Het waren niet enkel Belgische burgers, maar ook Amerikaanse onderdanen. Premier Gaston Eyskens en President Lyndon B. Johnson vonden dat er moest ingegrepen worden vooraleer de moordpartijen verder om zich heen zouden grijpen. Om de lont uit het kruitvat te houden moest operatie Rode Draak in het grootste geheim voorbereid worden. Troepen naar de crisiszone overvliegen via de Afrikaanse route was geen optie, want dat zou de geheimhouding in het gedrang brengen. Het plan was bijzonder stoutmoedig: vanuit Kleine-Brogel zouden Belgische para’s via Spanje, de Azoren naar het godvergeten eiland Ascension gevlogen worden, om van daaruit via de oceaan ongemerkt het Congolese binnenland te bereiken. En er waren niet enkel manschappen aan boord, maar ook voertuigen waarmee ze van het vliegveld naar de posities van de rebellen zouden scheuren. De 15^de Wing kon niet anders dan toegeven dat dergelijke complexe operatie technisch onmogelijk was met haar Flying Boxcars. Voor de Amerikaanse C-130 Hercules zou het de vuurproef worden in een complexe operatie. Twaalf toestellen, allemaal in blank metaal, werden ingeschakeld. De US Air Force dropte 320 Belgische para’s boven de het vliegveld van Stanleystad. Eenmaal de pistes vrijgemaakt zouden de Hercs landen en kon de evacuatie beginnen. Ondanks de gruwelijkheden werd Rode Draak, gevolgd door Zwarte Draak, een relatief succes. 1800 gijzelaars worden geëvacueerd. De Belgische para’s zijn de helden, maar de C-130 had aangetoond dat militair luchttransport een nieuwe dimensie tegemoet ging.